Φλεβάρης κουδουνάρης στ' Απεράθου

 

 Γράφει η Γαλήνη Μπαρδάνη

Όπως κάθε χρόνο έτσι και φέτος ,την τελευταία Κυριακή της αποκριάς ,οι στράτες του χωριού, γεμίσαν με τους ήχους των κουδουνιών.
Ας πάμε μερικά χρόνια πίσω ,τότε που όλα ήτανε γουστόζα και πιο αλλιώτικα, οι αθρώποι πιο αγαπημένοι κι οι συγγενείς πιο συγγενείς.
Τότε που τις μέρες της αποκριάς παίζανε βιολιά και ντουμπάκια σε πεντέξι πάντες.
Τότε που ντυνότανε κουδουνάτοι το Τυρνό Σαββάτο, την Τυρνή Κυριακή και την καθαρά Δευτέρα ακόμη.
Τότε που ο κουδουνάτος, κουδουνάς η κουδουνάρης ,φόραγε παντελόνι στρατιωτικό ,χακί και το παπούτσι αγριοδετένιο.
Τότε που οι κουδουνάτοι ήτανε βοσκοί και κατεβαίνανε στην πλάτσα μουρωμένοι ,για να λύσουνε ίσως τις διαφορές τους.
Τότε που έρχονταν πειρατές και φόραγαν τα κουδούνια στσ’ απίσω τόποι ,για να μεταφέρουν το μήνυμα της έλευσης τους και να προστατέψουν το χωριό.
Τότε που είχε αθρώπους που ‘χαν καλύτερα ένα κουδούνι, παρά έναν άθρωπο.
Τότε που ήτανε μεγάλη προσβολή να καβαλικέψεις έναν κουδουνάτο.
Τότε που γυρνάγανε όλο το χωριό ,σ’ όλες τις γειτονιές και σ’ όλα τα σπίτια ,που φόραγαν τα κουδούνια απ’ τον Καραβά μέχρι την Ψαρή πλάκα.
Τότε που όλα ,ήταν αυθόρμητα και τίποτα στημένο ,που κάθονταν στο τραπέζι να φάνε το ρόστο της Τυρνής ,άκουγαν απ’ έξω τους κουδουνάτους και σηκώνονταν ,παράταγαν τους μουσαφίριδες και βάζανε τα κουδούνια, γιατί ήταν στο αίμα τους ,στα γονίδια τους.
Τότε που άνοιγαν τα σπίτια κι αντί να κλέψουν τις λίρες, έκλεβαν τα κουδούνια, γιατί είχαν αξία.
Ο κουδουνάς λοιπόν είν’ ένας μικρός θεός και την Τυρνή Κυριακή δίνει την παράσταση του. Προσποιείται κι αλλάζει ,αλλάζει τόσο που ούτε ο ίδιος του ο εαυτός δεν τον γνωρίζει.
Φοράει τ’ άμπαδέλι και φαντάζεται πως ειν’ εκείνο το παλιό ,το Κωνσταντινουπολίτικο ,ζώνεται τα κουδούνια ,περασμένα απ’ το καμάρι ,στο σκοινί ,κι έχει στη μέση του την περιουσία του ,την κληρονομιά του ,τις ρίζες του και την παράδοση του.
Ακούει τον ήχο και χάνεται ,ειν’ εκεί και δεν είναι. Δεν βλέπει και δεν ακούει τίποτ’ άλλο απ’ τα κουδούνια του ,που για τον καθένα, σαν καμπάνα, συμβολίζουν και κάτι άλλο. Την έναρξη, τη λήξη ,τη θλίψη η τη χαρά.

 

 

 

 

 

 

ΠΗΓΗ

Η λαμπαδηφορία της Νάξου: Ένα μοναδικό έθιμο

Κορυφαία διοργάνωση, καθιερωμένη τα τελευταία χρόνια και γι’ αυτό πολύ «φρέσκια» και με τη συμμετοχή πλήθους νέου κόσμου

Ένα γεμάτο τριήμερο έζησε όποιος επισκέφτηκε τη Νάξο το τριήμερο της Αποκριάς. Ο Ποσειδώνας με τις Νηρηίδες κάτω από την Πορτάρα, οι διονυσιακοί Λαμπαδηφόροι που κατέκλυσαν κατά εκατοντάδες τα στενά του Βενετικού Κάστρου, οι παραδοσιακοί Κουδουνάτοι και οι Κορδελάτοι στα γλέντια των χωριών και το ευρηματικό Καρναβάλι, όλα μαζί έδωσαν ένα πολυσυλλεκτικό αποκριάτικο μωσαϊκό.

Η λαμπαδηφορία

Κορυφαία διοργάνωση, καθιερωμένη τα τελευταία χρόνια και γι’ αυτό πολύ «φρέσκια» και με τη συμμετοχή πλήθους νέου κόσμου, είναι η μοναδική Λαμπαδηφορία της Νάξου. Η χειμαρρώδης παρέλαση των μεταμφιεσμένων λαμπαδηφόρων - που άγγιξε φέτος τα 2.000 άτομα - ξεκινά από την κορυφή του Βενετικού Κάστρου, περνά με τύμπανα και ιαχές μέσα από τα στενά του και κατευθύνεται σε ξέφρενους ρυθμούς προς την παραλία. Οι συμμετέχοντες βάφουν τα πρόσωπά τους με λευκή και μαύρη μπογιά, φορούν λευκούς χιτώνες και ξεφαντώνουν πίνοντας ρακή και χορεύοντας στο ρυθμό των τυμπάνων. Οποιοσδήποτε θέλει,μπορεί να συμμετάσχει και να νιώσει τον παλμό της πομπής, αρκεί να είναι πρόθυμος να αφεθεί στα χέρια των εθελοντών που αναλαμβάνουν το facepaintingκαι να ζωστεί τον αρχαιοπρεπή χιτώνα πάνω απ’ τα συμβατικά ρούχα. Στο ένα χέρι ο πυρσός, στο άλλο χέρι η ρακή, και η γιορτή ξεκινά...

Πώς ξεκίνησε
Η Λαμπαδηφορία ξεκίνησε το 1994 από την κινηματογραφική λέσχη Νάξου. Το δρώμενο πραγματοποιείται το Σάββατο πριν την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς. Στην πρώτη λαμπαδηφορία συμμετείχαν 50 άτομα, φτάνοντας σήμερα τους 2.000 λαμπαδηφόρους. Δημιουργήθηκε από την ανάγκη κάποιων να «ξεδώσουν» μέσα από αρχέγονες κραυγές υπό τον ήχο των κρουστών και να φέρουν στο σήμερα τη συγκίνηση της διονυσιακής γιορτής. Σκοπός είναι να ανάψουν χιλιάδες πυρσοί που θα φέρουν το φως, ξορκίζοντας το κακό.

Η διαδικασία
Κατά τις 7 το απόγευμα οι λαμπαδηφόροι ανηφορίζουν προς το κάστρο περνώντας μέσα από τα στενά σοκάκια του, έχοντας μαζί τους ένα λευκό σεντόνι. Εκεί, εθελοντές αναλαμβάνουν το βάψιμο του προσώπου των λαμπαδηφόρων με άσπρη και μαύρη μπογιά.  Δίνονται στάχυα τα οποία φορούν στο κεφάλι και στη μέση. Τα τύμπανα σιγά-σιγά δίνουν τον ρυθμό και οι πρώτες κραυγές αντηχούν στα σοκάκια του κάστρου. Στους λαμπαδηφόρους δίνονται οι απαραίτητοι πυρσοί και γύρω στις 9 ξεκινάει η πορεία μέσα από τα στενά του κάστρου, καταλήγοντας στο σημείο συνάντησης που είναι η Αγία Θεοδοσία.

Πρωτοπόρος στη λαμπαδηφορία είναι το σκιάχτρο φτιαγμένο από μαύρο σεντόνι, ακολουθούμενο από τον Καρνάβαλο πάνω σε άρμα. Η πορεία πραγματοποιείται κατεβαίνοντας τον κεντρικό δρόμο της χώρας (οδός Έλλης Παπαβασιλείου) και συνεχίζει προς την παραλιακή οδό. Συγκεκριμένη ομάδα εθελοντών ανεβαίνουν πάνω στην Πορτάρα (ναός του Απόλλωνα, θεού του φωτός) και ανάβουν πυρσούς φωτίζοντάς την. Κατόπιν επιστρέφουν στην κεντρική πλατεία της παραλίας (Πρωτοπαπαδάκη) και καίγεται εκεί το σκιάχτρο. Ακολουθεί γλέντι και χορός μέχρι το πρωί, συνοδευόμενο από τσαμπούνα και τουμπάκι.

Αλλα δρώμενα
Ευρηματική είναι επίσης τα τελευταία χρόνια η παρουσίαση ενός μυθολογικού δρωμένου το βράδυ της Παρασκευής πριν την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς. Το μουσικοθεατρικό δρώμενο τελείται σε εξωτερικό χώρο, κάτω από την Πορτάρα, και είναι ανοιχτό στο κοινό. Φέτος στήθηκε εξέδρα μέσα στο νερό, όπου έλαβε χώρα η εντυπωσιακή παραγωγή «Ποσειδώνας και Αμφιτρίτη: Έρως της αλός». Την καλλιτεχνική επιμέλεια ανέλαβαν οι : Λευτέρης Ελευθερίου, Βίβιαν Κοντομάρη, Σταύρος Τσουμάνης και Μαργαρίτα Τσίγκου. Πρωταγωνίστησαν ο Γιώργος Μιχαήλ και η Μαρία Ραγκούση.

Του χρόνου θα είμαστε και πάλι εκεί, ελπίζουμε να είστε και σεις!

Κείμενο-Φωτογραφίες: Ηβη Μούσουρα

ΠΗΓΗ